UKC Hesaplama sefer planı hazırlamada önemli adımlardan bir tanesi. UKC hesaplama ile ilgili gelen istekler doğrultusunda rehber niteliğinde Under keel clearance hesaplama yazısı yazdık. Öncelikli olarak “UKC” yani “Under Keel Clearance” teriminin tanımından başlayalım.
UKC Nedir?
UKC, Under Keel Clearance kelimelerinin kısaltılmış halidir. Geminin omurga hattından deniz tabanına kadar olan dikey mesafeyi tanımlar. UKC hesapları Voyage Plan diğer deyişle Sefer Planı hazırlarken dikkate almamız gereken önemli hususlardan bir tanesidir. Yeni staja çıkan arkadaşlar UKC ile draft terimlerini karıştırır. UKC omurga ile deniz tabanı mesafesini tanımlarken, draft su hattı ile omurga arasındaki dikey mesafeyi tanımlar.
UKC hesaplamaları sadece açık deniz için değil, liman periyodu, dar kanal geçişleri açık deniz transit geçişleri gibi bütün rota boyunca yapılır. Bununla birlikte gerekli görüldüğü yer ve zamanlarda da yapılabilir. Örnek olarak bir kanal geçişini gösterebiliriz. Limandan kalkmadan önce yapmış olduğumuz hesaplardan daha farklı bir zamanda kanal geçişi yapacaksak, draft değişeceği, gelgit durumu değişeceği için UKC hesaplamalarının tekrar yapılması gerekir.
UKC’yi Etkileyen Faktörler Nelerdir?
UKC hesaplamalarının gemi emniyeti açısından çok önemli olduğundan bahsetmiştik. Bu noktada hesaplamaları etkileyen faktörler de çok önemli. Hesaplamaların doğruluğu açısından faktörleri doğru ele almak gerelir.
Squat
Genel olarak geminin durur haldeki ve seyir halindeki draft farkı diyebiliriz. “Squat” yani “çökme” geminin hareket halinde ve durur hallerinin dikey konumları arasındaki farkın adıdır. Squat değeri her hızda farklıdır. Köprü üstünde o gemiye özel hazırlanmış squat table’lar bulunur. Squat etkisi artı veya eksi olabilir. Bu geminin hızlandıkça başa veya kıça doğru trimleneceğini gösterir.
Harita derinliği
Harita derinliği bize su yüzeyi ile zemini arasındaki farkı göstereceğinden dolayı, rota bacağı üzerindeki harita derinliği de bizim için önemli. Hesaplamalarımızı yaparken rota bacağı üzerinde farklı derinlikler olabilir. Bu durumda en düşük derinliği almak hesaplarımızı yaparken daha emniyetli olacaktır.
Catzoc
Catzoc Nedir?
Catzoc terimini ENC’lerde kullanılar verilerin kalitesi olarak tanımlayabiliriz. “Category of Zone of Confidence” kelimelerinin kısaltmalarından oluşur. Pozisyon bilgisi olduğu gibi derinlik bilgilerinde de yanılgı payı olabilir. Catzoc bilgisi, ECDIS içerisinde diğer öğeleri engellememek adına kapalı bulunur. Plan yapılırken Catzoc bilgisi açılır ve planlamalar yapıldıktan sonra gizlenir. Catzoc bilgileri yıldızlar veya harf grupları halinde gösterilir ve bu grupların sahip olduğu değerler derinlik bilgilerine uygulanır.
Catzoc Grup Bilgileri
Daha önce harita veri kalitesinin gruplar halinde gösterildiğini belirtmiştik. Catzoc bilgileri 6 grup olarak belirlenmiştir. Rota üzerindeki yıldızlı grup bilgileri alınarak Catzoc tablosundan düzeltme değerleri bulunur. Düzeltme değeri +/- olarak verilmiştir yani görülen değerden eksik veya fazla olabilir. Bu değeri eksi olarak uygulamak emniyeti arttıracaktır. Catzoc sadece derinlik değil aynı zamanda pozisyon bilgilerindeki yanılma paylarını da göstermektedir. Kanal veya kıyı seyirlerinde GPS dışındaki mevkii atma yöntemlerinin de kullanılması burada önem taşıyor.
Stabilite
Trim
Gemi stabilitesi de UKC hesaplamalarında önem teşkil etmekte. Kulağa biraz garip gelse de bu önemli. Geminin deplasmanı squat hesaplarında çok önemlidir. Gemileri düz kaldırmak (even keel) önemlidir ancak, her zaman mümkün olmayabiliyor. Hesaplamalarda vasat (mean) draft kullanmak yerine en derin draftı (deepest draft) kullanmak daha mantıklı ve emniyetli olacaktır.
Heeling (List veya Meyil)
Trim ile birlikte heeling de önemli bir etkendir. Ticari gemilerin karina yapısı dikkate alındığında “U” harfi şeklinde tasarlandığını görebiliriz. Yalpa esnasında, gemi sefere “upright” çıkamadıysa veya sefer esnasında yük kayması gibi bir durum olmuş ve gemi yatmışsa karinanın köşesi daha derin olacaktır. Dolayısı ile bu etki de dikkatte alınmalı. Geminin stabilite kitapçıklarından eğimin drafta olan etkisi tespit edilmeli, UKC hesabına eklenmelidir.
Draft
Daha önce anlattıklarımızla birlikte tabii en önemli unsurlardan birisi gemimizin statik draftıdır. Statik draft geminin üzerinde yükten başka hiçbir kuvvetin uygulanmadığı bulunduğu su yoğunluğundaki draftıdır. Statik drafta belirtmiş olduğumuz squat gibi unsurlar eklenerek geçiş anındaki UKC hesabına eklenir.
Dalga Yüksekliği
Sığ sulardan geçiş yapılacağı esnada denizli bir hava denk gelmek mümkün. Böyle bir durumda gemi baş-kıç yapacağından dolayı draftta önemli değişiklikler olacaktır. Deniz durumuna göre dalga yüksekliği hesaplanıp UKC hesabına dahil edilmelidir.
Gelgit Yükseklikleri
Haritadaki yüksekliklere en büyük etkiyi yapanlardan bir tanesi de gelgit yükseklikleridir. Derinlikler haritada gösterilenlerden daha yüksek veya alçak durumda olabilir. Kalkış, varış veya geçiş zamanındaki gelgit yükseklikleri harita derinliklerine uygulanmalıdır.
Kabul Edilebilir UKC Limitleri Nedir?
Aslına bakılacak olursa böyle bir değer tam olarak bulunmamaktadır. Denizde çatışmayı önleme tüzüğünde bulunan “emniyetli hız” terimi gibi. Kabul edilebilir UKC değeri her şirket ve liman için farklı olabilir. Şirketin yanında, kiracı veya gemi kaptanının talimatları da bu konuda belirleyicidir. Bölgedeki UKC limitleri Guide to Port Entry kitaplarından, yerel VTS servislerinden veya acente kanalı vasıtası ile öğrenilebilir. Şirket prosedürleri ise gemiye gitmeden önce öğrenilmelidir. ISM ile yönetilen tüm şirketlerin kendilerine ait bir “Navigation Manual” kitapları vardır. Bu kitap içerisinde geminin seyrine ilişkin şirket talimatları bulunur. Tabii bu talimatlar ön görülmüş durumlara ilişkindir. Daha önce öngörülmemiş bir durum ile karşılaşılırsa bu durumda gemi kaptanının talimatları ve şirketin vereceği talimatlar doğrultusunda hareket edilir.
Gemiadamlari.Org YouTube kanalımıza abone olmayı, beğenmeyi ve yorum yapmayı lütfen ihmal etmeyin.
Dynamic Under Keel Clearance (DUKC®) from OMC International on Vimeo.
