Yangınla mücadele gemilerde en önemli konuların başında gelir. Dolayısı ile yangın söndürücü sistemler de çok önemlidir. Gemilerde yangın söndürücü sistemler olarak çeşitli ekipmanlar kullanılır. Bu yazımızda yangın söndürücü sistemler konusuna yöneleceğiz.
Gemilerde kullanılan yangın söndürücü sistemler, geminin türü ve büyüklüğüne göre değişir. Bir ham petrol tankeri ile dökme yük taşıyan geminin yangınla mücadele ekipmanları arasında sayı ve tür bakımından farklılıklar vardır. Bu farklılıkların sebebi taşınan yükler ve bu yüklerin yangınla mücadele yöntemleridir.
Gemilerde Yangın Söndürücü Sistemler
Gemilerde kullanım şekline göre iki çeşit yangın söndürücü sistemler bulunur. Bunlardan bir tanesi sabit yangın söndürme sistemleri bir diğeri ise portatif ( taşınabilir ) yangın söndürücü sistemlerdir. Bunlarla birlikte yangın tespit ve ihbar sistemleri de bulunmakta ancak, bu konunun yazısı değiller.
Sabit Yangın Söndürücü Sistemler
Adından da anlaşılacağı üzere sabit yangın söndürücü sistemler belirli bölgelerde sabittir ve etkin söndürme kapasitesine sahiptir. Farklı çeşitleri vardır ve gemi türüne göre kullanıldığı bölgeler farklılık gösterebilir.
Kimyasal Köpük Söndürücüler
Kimyasal köpük söndürücüler alkol ve protein bazlı olmak üzere iki çeşittir. Geminizin kullandığı köpük cinsi gemi safety sertifikaları içerisindeki kendi sertifikasında yazmaktadır. Köpüğün kullanılmasının ardından veya expire tarihinin dolmasından dolayı değişimi gerekiyorsa, bu sertifikada belirtilen özelliklere uygun köpük istenmelidir. Kimyasal köpük söndürücüler de kendi aralarında ikiye ayrılır. Geminin açık ve kapalı alanlarında kullanılmak üzere iki farklı türde köpük vardır. Sistemin kendisine ait bir pompa ve valf düzeni vardır. Yüksek veya düşük genleşmeli foam kullanılması gerektiğinde bu valf ve pompa düzeneği aktif edilir. Bu valf sistemi otomatik çalışabileceği gibi manuel de ayarlanabilir. Bu, belirli kurallar çerçevesinde ve geminin yaşına göre değişkenlik gösterebilir.
Düşük genleşmeli köpüklerin kullanım alanı geminin güverte, manifold mahali gibi açık
alanlarıdır. Adından da anlaşılacağı üzere düşük genleşmeli köpük söndürücüler kullanıldığında köpük düşük oranda genleşir ve küçük bir hacim kazanır. Geminin açık alanlarında kullanılmasının sebebi de budur. Uygulanması genellikle “Foam Gun” denilen özel nozullar ile olur ancak, güvertedeki özel devresi üzerinden kendine ait hortum ve nozulu de kullanılabilir. Bu hortum ve nozullar foam gun’ın erişemediği bölgelerde kullanılır.
Yüksek Genleşmeli Köpük Söndürücüler
Bu söndürücüler gemilerin kapalı mahallerinde kullanılır. Bu alanlar makine dairesi, tankerlerde pompa dairesi, gibi alanlardır. Tabii bu alanlar gemiye göre değişir. “Yüksek genleşmeli” olarak isimlendirilmesinin sebebi kullanıldığında köpük katmanının hacminin yüksek olmasıdır. Yüksek hacim kapasitesi olduğu için kapalı alanlarda kullanılırlar.
Karbondioksit (CO2) Söndürücüler
Yangının oluşması için üç etken vardır. Yanıcı madde, oksijen ve ısı. Karbondioksit boğucu ve soğutucu özelliğinden dolayı yangın üçgeninden oksijen ve ısı kenarlarını ortadan kaldırarak söndürme işlemi gerçekleşmiş olur. Karbondioksit de aynı yüksek genleşmeli köpük söndürücüler gibi geminin kapalı bölümlerinde kullanılır. Konteyner gemileri, dökme yük taşıyan gemiler gibi bazı gemilerde ambarlar, yüke en az zararı verebilecek söndürücü olan karbondioksit kullanılır.
Karbondioksit söndürücüler sadece ambarlar değil, makine dairesi gibi bölgelerde de kullanılır. Su ve köpük sisteminden en büyük avantajı elektrik sistemlerinin olduğu bölgelerde kullanılabilir. Yüke de zarar verme ihtimali çok düşüktür. Bunlarla birlikte boğucu bir gaz olduğundan dolayı yangın mahalinde personel bulunması durumunda, personellere de zarar verebilir. Kullanılmadan önce bölgede personel olmadığına dikkat edilmeli.
Sprinkler Sistemi
Sprinkler sistemi genel olarak boyalık, kimyasal store, bosun store, baş altı gibi bölümlerde kullanılır. Temel çalışma mantığı ise yağmurlama yöntemi ile ısıyı düşürmek ve su şemsiyesi oluşturmaktır. Gemilerde yaygın olarak iki farklı türde çalıştırılabilen sprinkler sistemi bulunmaktadır. Tabii her iki sistemin birlikte bulunduğu gemiler olabileceği gibi sadece bir çeşit sistemin olduğu gemiler de olabilir. Sprinkler sistemi 3 ayda bir test edilir. Sprinkler System çeşitlerini aşağıdaki şekilde açıklayabiliriz.
- Otomatik Çalışan Sprinkler Sistemi
Otomatik çalışan sprinkler sisteminin çıkış nozulunun önünde içerisinde sıvı bulunan cam bir ka
psül bulunur. Bu kapsül nozul ve nozuldan çıkan suyu dağıtarak yağmurlama şekline getiren aparatın arasında bulunur. Bölgede çıkan bir yangın durumunda kapsülün içerisindeki sıvı genleşir ve genleşen sıvı kapsülü kırar. Kapsülün kırılmasıyla nozuldaki basınçlı su yağmurlama aparatına çarparak yayılır ve soğutma sağlanır.
- Manuel Çalışan Sprinkler Sistemi
Manuel çalışan sprinkler sisteminde nozulun önünde kapsül yoktur. Sistemin kumanda ettiği bölgenin dışında sprinklere su sağlayan devrenin valfi vardır. Yangın durumunda valf açılarak sisteme basınçlı su verilir. Nozulun önünde her hangi bir kapsül olmadığı için basınçlı su doğrudan yağmurlama aparatına çarparak söndürme başlar.
Yangın Hortumları ve Yangın Devresi
Yangın devresi gemiyi uçtan uca saran bir sistemdir. Köprü üstünden baş tarafa, makine dairesine kadar geminin her bölgesine kumanda eder. Yangın devresi içerisinde deniz suyu kullanılır. Denizden pompa ile alınan su tazyikli bir şekilde yangın devresine (fire line) gönderilir ve devre üzerinde bulunan hydrantlara bağlı hortumlarla müdahale edilmek istenen bölgeye uygulanır. Yangın hortumları geminin boyu ve enine göre değişir. Yangın devresinde sadece deniz suyu kullanılmaz aynı zamanda köpük sistemi de kullanılır ve köpük sisteminin devresi ayrıdır. Foam line olarak isimlendirilen bu devre üzerinde foam gun denilen özel bir nozul sistemi bulunur. Güverteye verilen foam daha önce bahsettiğimiz low expension (düşük genleşmeli) köpüktür ve kendine özgü nozulu ve hortumu ile kullanılır.
Portatif Yangın Söndürücüler
Portatif yangın söndürücüler adından da anlaşılacağı üzere seyyardır ve bir tüp içerisindeki söndürücülerdir. Bu yangın söndürücüler farklı çeşitlerde ve farklı boyutlarda olabilir. Bulunduğu yerler kullanım amacına uygun olarak değişir. Boyutları 2 kg olandan 50 kg olana kadar değişir. Portatif yangın söndürücüler aylık olarak kontrol edilirler. Kontrol esnasında genel görsel, nozul, ağırlık, IMO Sign’lar, emniyet pimi, basınç gibi unsurlar kontrol edilir. Portatif söndürücülerin çeşitli türleri olduğunu söylemiştik aşağıda bu yangın söndürücülerin türlerini aşağıda açıkladık.
Dry Powder (Kuru Kimyasal Toz) Söndürücüler
Bu tür söndürücüler genellikle yaşam mahali içerisinde, kamaraların olduğu bölgelerde bulunur. İçerisinde söndürücü özelliğe sahip bir kimyasal özellikte bir toz ve basınç tüpü bulunur. Tabii kullanım amacına ve klas kuruluşunun belirlediği bölgelerde ve miktarlarda bulunabilir. Kimi kimyasal toz söndürücüler gemilerde dolum imkanı sağlarken kimileri dolum için servise gönderilmelidir. Makine dairesi içerisinde 50 kg tekerlekli söndürücüler görülebilmektedir.
Karbondioksit (CO2) Söndürücüler
Karbondioksit söndürücüler genellikle 5kg tüp olarak gemilerde bulunur. Soğutma ve boğucu özelliği mevcuttur. Aşırı soğukluğa neden olduğu için kullanıcıya zarar vermemesi açısından özel bir nozul yapısına sahiptir. Nozulu ahşap veya sert plastikten yapılmıştır. Bu sayede nozulu tutan kişinin eline zarar vermez. Vücuda kullanıldığında soğuk yanıklarına sebep olabilir. Kapalı alanlarda kullanılmalıdır ve karbondioksit söndürücüyü kullanan personel boğulmaya karşı önlem almalıdır. Bu tür söndürücüler yoğun olarak elektrik sistemlerinin bulunduğu bölgelerde kullanılır. Bu bölgelere örnek verecek olursak makine kontrol odası, kontrol panolarının olduğu bölümler, köprü üstü veya kuzine sayılabilir.
Köpük (Foam) Söndürücüler
Köpük söndürücüler de gemide yaygın olarak kullanılan söndürücülerdendir. Yağ yangınlarının çıkması muhtemel yerlerde bulunur. Kuzine, pompa dairesi, separatör dairesi gibi yerlerde sıklıkla kullanılır. Bunlarla birlikte tabii yaşam mahali içerisinde de sıklıkla kullanılır. Genellikle 6 kg olan boyutları kullanılır ancak, duruma göre farklı boyutlarda olanlar da kullanılabilir. Bu tür söndürücüler de gemilerde dolum yapılabilir. Dolum için A ve B olmak üzere iki adet kimyasal toz gemiye gönderilir. Değişimi yapılacak olan söndürücü açılır. İçerisinde küçük farklı bir hazne daha bulunur. Hazne içerisindeki ve tüpün içerisindeki sıvı imha edilir ve yedek gönderilmiş kimyasal tozlar talimatına uygun olarak hazırlanır. Her üreticinin formülü farklı olduğu için talimatlar önemlidir. Örnek olarak “A” paketi için 1LT su içerisine karıştırılarak küçük hazneye konulması, “B” paketi ise 5LT suda çözünerek tüp içerisine konulması gerekir. Tüpün kapağı kapatılmadan önce ise kolayca yırtılabilecek bir kat aluminyum folyo konulur ve tüpün kapağı kapatılır. Söndürücünün mandalına basıldığında aluminyum folyo yırtılır ve “A-B” solüsyonu birbirine karışarak köpük oluşturur. Bu mantık bahsettiğimiz gibi her üretici firmaya göre değişiklik gösterebilir. Bu sebeple örnek verirken marka belirtmedik. Bu bir dolum rehberi değildir ve dolum yapmak için üretici talimatlarını uygulayınız.
Yangın Battaniyesi
Yangın battaniyesi kuzinede bulunur. Yüksek ısıya dayanıklı malzemeden yapılmıştır. Üretim malzemesi farklı materyallerden olabilir. Temel mantığı yanıcı madde ile oksijenin temasını kesmek üzerinedir. Örneğin tencere içerisinde alev almış yağ olduğunu düşünelim. Yangın battaniyesi tencere üzerine örtülerek yağın hava ile teması kesilerek alevin boğulması sağlanır. Böylece yangın söndürülmüş olur. Tabii sadece kullanım alanı bununla sınırlı değildir. Üzerine alev sıçramış personel kıyafetini çıkaramayacak durumdaysa yangın battaniyesini üzerine sararak ve yerde yuvarlanıp üzerindeki ateşin söndürülmesini sağlayabilir.
Gemilerde yangın söndürücü sistemler olarak temelde kullanılan ekipmanları sizlerle paylaştık aşağıdaki yorumlar bölümünden çalıştığınız gemilerde karşılaştığınız yangın söndürücü sistemleri bizlerle paylaşabilirsiniz. Sosyal medya hesaplarımızı da takip etmeyi unutmayın.
Comments 1